Spis treści
5W30, 0W20, 10W40, 5W40 – to najpopularniejsze oznaczenia lepkości olejów silnikowych, stosowanych we współczesnych silnikach benzynowych i diesla. Oznaczenie lepkości oleju dotyczy także olejów stosowanych w skrzyniach biegów (np. 75W80) i innych podzespołach układu przeniesienia napędu (np. w skrzyniach rozdzielczych i tylnych mostach). Co to jest lepkość oleju? Dlaczego każdy kierowca powinien wiedzieć, czym jest lepkość oleju? Odpowiedzi na te pytania w naszym tekście.
Lepkość oleju to kluczowy parametr, opisujący właściwości olejów, stosowanych w motoryzacji. Dlaczego każdy kierowca powinien wiedzieć, co to jest lepkość oleju i jakie ma znaczenie dla silnika, skrzyni biegów i podzespołów układu przeniesienia napędu 4×4?
Jak dobrać olej do samochodu? Lepkość to kluczowy parametr
Producent samochodu zawsze określa specyfikację oleju, jaki powinien być zastosowany w danym samochodzie.
Przykład, z popularnego, kompaktowego auta:
– silnik – olej silnikowy o specyfikacji 5W30
– manualna skrzynia biegów – olej przekładniowy o specyfikacji 75W80
Powyższe oznaczenia lepkości oleju określane są zgodnie z międzynarodową normą SAE. Są one stosowane przez wszystkich producentów olejów silnikowych na świecie. Dlaczego trzeba się do nich stosować?
– Producent auta dobiera odpowiednie parametry oleju podczas projektowania silnika i skrzyni biegów. Nie bez powodu mówi się, że olej silnikowy oraz olej przekładniowy to płynne części jednostki napędowej i przekładni.
– Stosowanie oleju silnikowego albo przekładniowego o specyfikacji innej, niż zalecana przez producenta auta, jest przyczyną wielu poważnych problemów. Prowadzi do przyspieszonego zużycia silnika i skrzyni biegów, może być źródłem hałasu (np. generowanego przez układ rozrządu, często na skutek złego oleju hałasują popychacze zaworowe) i niewłaściwej pracy układu zmiennych faz rozrządu. Może też powodować przyspieszone zużycie układu korbowo – tłokowego, turbosprężarki i łańcucha rozrządu (łańcuch często grzechocze w autach, gdzie zastosowano olej o nieodpowiedniej specyfikacji). W przypadku skrzyń biegów olej o niewłaściwej specyfikacji powoduje utrudnioną pracę mechanizmów i przyspiesza ich zużycie.
– Wiele kosztownych awarii, takich jak chociażby uszkodzone panewki (odwrócone panewki) w silniku ma swoje źródło właśnie w źle dobranym oleju silnikowym.
Podsumowując: lepkość oleju silnikowego i lepkość oleju przekładniowego, określane dzięki normie SAE, mają kluczowe znaczenie przy doborze oleju do silnika, skrzyni biegów oraz skrzyni rozdzielczej.
Uwaga:
– W autach z dołączanym napędem 4×4, w sprzęgle Haldex nie stosuje się oleju, tylko specjalny płyn.
– Olej przekładniowy przeznaczony do automatycznych skrzyń biegów (w tym skrzyń CVT) oznaczany jest w inny sposób. Nie stosuje się tutaj oznaczenia SAE.
Producenci aut czasami stosują inne oznaczenia, aby zachęcić klientów do kupowania olejów silnikowych i przekładniowych w Autoryzowanych Stacjach Obsługi. Na przykład VW 502 00. Pod tymi oznaczeniami kryją się standardowe oznaczenia SAE, np. 5W30. Każdy sklep z olejami potrafi je odszyfrować. To tak zwane klasyfikacje producentów aut (o tym dalej).
Lepkość oleju nie ma nic wspólnego z gęstością oleju
Gęstość oleju i lepkość oleju to dwie zupełnie inne rzeczy.
Lepkość to właściwość płynów i plastycznych ciał stałych charakteryzująca ich tarcie wewnętrzne wynikające z przesuwania się względem siebie warstw płynu podczas przepływ.
Gęstość to stosunek masy pewnej ilości substancji do zajmowanej przez nią objętości. Gęstość ciał stałych i ciekłych można wyznaczyć przez ważenie próbek o znanej objętości. Przy wyznaczaniu gęstości cieczy stosuje się również areometry. Areometry wypełnione cieczą o znanej gęstości mogą służyć do wyznaczania gęstości innych cieczy. Przy wyznaczaniu gęstości gazów stosuje się między innymi ważenie naczyń z gazem o różnym ciśnieniu gazu.
Gęstość większości substancji zmniejsza się wraz ze wzrostem temperatury (jednym z wyjątków jest woda w temperaturze poniżej 4 °C). Zjawisko to wynika z rozszerzalności cieplnej ciał.Źródło: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Fizyka, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1991, wyd.3, ISBN 83-204-1192-0.
Lepkość oleju nie ma nic wspólnego z gęstością oleju. A już w ogóle nie ma żadnego sensu ocenianie rodzaju oleju po tym, czy jest on gęsty, czy rzadki.
Co to jest lepkość oleju?
Lepkość oleju (silnikowego i przekładniowego) to parametr, który (zgodnie z wcześniejszą definicją) określa zdolność przepływu oleju silnikowego przy określonej temperaturze.
W wysokiej temperaturze olej płynie szybko, jego lepkość spada, tarcie o powierzchnię zmniejsza się. Dzięki temu pompa oleju może nadać olejowi silnikowemu odpowiednie ciśnienie, a sam olej może łatwo docierać do punktów smarowania i wnikliwie je smarować.
W niskiej temperaturze olej płynie wolno, a jego lepkość rośnie, tarcie o powierzchnię zwiększa się.
Trzeba pamiętać o tym, że olej silnikowy ma za zadanie stworzyć film olejowy, warstwę ochronną na smarowanych elementach. Żeby film olejowy mógł się utrzymać na pracujących elementach, musi mieć odpowiednią lepkość, taki stopień tarcia, aby nie spływał z nich jak woda.
Zatem olej silnikowy i olej przekładniowy muszą mieć lepkość, która jest wypadkową wymagań i możliwości technicznych. Z jednej strony oleje muszą się dać łatwo rozprowadzać, a z drugiej, zachować tyle tarcia, żeby nie spływać szybko z pracujących elementów.
Dla kierowcy najważniejsze jest to, aby pamiętać o dobraniu oleju o lepkości zalecanej przez producenta auta.
Jak dobrać olej silnikowy? Jak dobrać olej przekładniowy?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na lepkość, zalecaną przez producenta samochodu. Producent umieszcza informacje o specyfikacji oleju w instrukcji auta.
Można też skorzystać z wyszukiwarek olejów silnikowych i przekładniowych, znajdujących się na stronach producentów olejów. Po wpisaniu marki i modelu auta, a także wersji silnika i roku produkcji, można otrzymać dane o specyfikacji oleju w ciągu kilku chwil.
Dodatkowo, co ważne, można także otrzymać informację o ilości oleju, jaka jest potrzebna do wymiany.
Poza tym warto zwrócić uwagę na to, czy olej silnikowy i olej przekładniowy spełniają wymagania producenta samochodu. Informacja o tym znajduje się na opakowaniu oleju.
Np. jeśli producent auta zaleca stosowanie oleju o specyfikacji VW 502 00, to kierowca może kupić olej w ASO, albo olej innego producenta, na opakowaniu którego znajdzie się informacja, że spełnia on normę VW 502 00.
Olej o innej lepkości do starszego auta?
Jest jedna podstawowa zasada, której warto się trzymać: przez cały okres eksploatacji pojazdu należy stosować ten sam olej. Nie zmienia się lepkości oleju.
Czasami można było się spotkać z sytuacją, w której kierowca zmieniał olej z syntetycznego 5W40 lub 5W30 na półsyntetyczny 10W40. To błąd, przez który silnik nie pracuje we właściwy sposób a do tego zużywa się w przyspieszonym tempie. Tak samo, jak turbosprężarka, łańcuch rozrządu i inne podzespoły.
Lepkość według SAE – co to znaczy?
Oleje silnikowe są podzielone na 14 klas.
Jak czytać oznaczenia?
Cyfry przed W – oznaczają maksymalną lepkość oleju w temperaturze ujemnej (im niższa, tym olej może pracować w niższej temperaturze i zapewnia lepszy rozruch w niskich temperaturach. Aktualnie produkuje się oleje o oznaczeniach 0W, 5W, 10W, 15W, 20W i 25W.
Cyfry po W – oznaczają maksymalną lepkość oleju w temperaturze powyżej 100 i 150 st. Celsjusza. Im wyższa, tym olej jest bardziej odporny na działanie wysokich temperatur.
Aktualnie produkuje się oleje o oznaczeniach W8, W12, W16, W20, W30, W40, W50, W60.
Przykładowe specyfikacje według SAE:
– 0W20 – olej syntetyczny, stosowany w najnowszych autach.
– 5W30 / 5W40 – najpopularniejsze oleje syntetyczne, stosowane w kilku i kilkunastoletnich samochodach
– 10W40 – olej półsyntetyczny, najpopularniejszy w autach, produkowanych 25 – 35 lat temu.
Producent samochodu, kierujący pojazdy na określony kontynent lub jego część, może zalecać stosowanie oleju o nieco innej lepkości. Inną lepkość będzie miał olej, stosowany w samochodach, przeznaczonych do eksploatacji w Finlandii i Norwegii, a inną wlewany do aut, przeznaczonych do eksploatacji w Ameryce Południowej i Azji Płd. Wschodniej.
Poza SAE (Society of Automotive Engineers) stosowane są też klasyfikacje według ACEA (Europejska), API (amerykańska), ILSAC (Międzynarodowego Komitetu Standardów i Aprobat Środków Smarnych) a także wspomniane przez nas wcześniej klasyfikacje własne, prowadzone przez koncerny samochodowe, takie jak Fiat, JASO (Japanese Automotive Standards Organization), Mercedes Benz, Volkswagen, Ford, Volvo i inne.
Najważniejsza jest jednak SAE.
Wymień olej w dobrym warsztacie – znajdź go dzięki FIX MY CAR
Regularna wymiana oleju silnikowego to podstawowa i bardzo ważna czynność serwisowa. Tak samo, jak regularna wymiana oleju przekładniowego.
Dzięki FIX MY CAR bez problemu znajdziesz warsztat w swojej okolicy, w którym wymienisz olej silnikowy wraz z filtrem a także olej przekładniowy w manualnej skrzyni biegów i olej przekładniowy w automatycznej skrzyni biegów. Wpisz nazwę usługi i nazwę swojego miasta. W odpowiedzi otrzymasz listę warsztatów w Twojej okolicy, wraz z danymi adresowymi.
Pamiętaj, że w wielu warsztatach możesz zlecić dobór odpowiedniego oleju do silnika i skrzyni biegów.